Η εγκατάσταση των Κωσταντινουπολιτών στην Θάσο

Πρόκειται για απόσπασμα από τον έβδομο τόμο των Θασιακών. Σκοπός της ψηφιοποίησης και δημοσίευσής του, είναι να μάθει (ή τέλος πάντων, να έχει ευκολότερα τη δυνατότητα να μάθει) το το ευρύ κοινό, για:

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΣΤΗ ΘΑΣΟ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΩΝ ΕΠΟΙΚΩΝ Σ' ΑΥΤΗΝ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ (1453)

Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος

1. Τα καλοκαίρια του 1949 και 1950, μέσα στις δύσκολες και ταραγμένες εκείνες για τον Ελληνισμό περιστάσεις, τα πέρασα στη Θάσο, όπου με βάσεις τον πρώτο χρόνο τον Λιμένα και τον δεύτερο τα Λιμενάρια επισκεπτόμουν τα χωριά της, για να γνωρίσω καλά τον τόπο και τους ανθρώπους του, να βρω νέες γραπτές μαρτυρίες ή να ελέγξω και συμπληρώσω επιτόπου όσες πληροφορίες είχα συνάξει ως τότε από τη μελέτη των άμεσων και έμμεσων πηγών, καθώς και βοηθημάτων στις διάφορες βιβλιοθήκες, ιδίως του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και της Γενναδείου της Αθήνας.

Την εποχή εκείνη γνώρισα και ήλθα σε επαφή με πολλούς Θασίτες, όπως τον Αναστ. Λαμπίρη, τον Γρηγ. Χ"Κωνσταντινίδη, Γ. Θωμαίδη και πολλούς άλλους που φάνηκαν πρόθυμοι να με βοηθήσουν, και μερικοί μάλιστα έθεσαν στη διάθεση μου ενδιαφέροντα οικογενειακά αρχεία.

Η επεξεργασία και η σύνθεση όλων αυτών των γραπτών στοιχείων μου έθετε διάφορα ερωτήματα, στα οποία πρόθυμα δεχόταν να συζητήσει και να μου απαντήσει προφορικά ή με επιστολές του στα 1948 και 1949 ο αείμνηστος Αναστ. Λαμπίρης. Και μερικά απ' αυτά ακριβώς τα νέα ερωτήματα που έμειναν τότε αναπάντητα, έρχομαι τώρα να τα προβάλω προς εξέταση και έρευνα.

Έτσι με το από 14 Δεκεμβρίου του 1948 γράμμα του με πληροφορούσε για την παράδοση που κυκλοφορούσε στο νησί, ότι μετά την Άλωση πολλοί κάτοικοι της Κωνσταντινουπόλεως βρήκαν άσυλο σε διάφορα νησιά, κυρίως του Βόρειου Αιγαίου, «όπως τούτο μαρτυρείται, έγραφε, εκ των μέχρι σήμερον διασωζομένων ερειπίων συνοικισμών εις διάφορα μέρη της νήσου», δύο από τους οποίους ήταν οι ονομαζόμενοι ακόμη ως σήμερα «Απάνω» και «Κάτω Πολίτες» σε απόσταση μιας ώρας από τον Θεολόγο. Για την αξιοπιστία της παράδοσης αυτής νομίζω ότι δεν πρέπει να υπάρξει καμιά αμφιβολία,