Η εγκατάσταση των Κωσταντινουπολιτών στην Θάσο

26

Αποστόλου Ε. Βακαλοπούλου

πιεστικές της ανάγκες για οικοδομήσιμη ξυλεία ήταν δυνατόν να μην κινηθεί οικονομικά και η Θάσος;

Έτσι με τις αλλεπάλληλες αυτές, κατά καιρούς, εγκαταστάσεις στο νησί Βυζαντινών προσφύγων, εξηγούνται και τα διάφορα βυζαντινά ονόματα και επώνυμα τους, που συναντά κανείς ακόμη ως σήμερα στο νησί, όπως π.χ. Λόβουλος (Ολόβουλος), Κομνηνός, Κομνηνή, Δούκας (η γυναίκα του Δον-καινα), Παλαιολόγος (Παλαιολογίνα), Λάσκαρις (Λασκαρίνα). Ας σημειωθεί ότι το όνομα Λασκαρίνα επιχωριάζει στο νησί, όπως και το ανδρικό Αυ-γουστής. Στην Καληράχη συναντούσε κανείς τα γυναικεία ονόματα Ποκαυ-κίνα (από το Απόκαυκος), Λουβολίνα κ ci Σκαμανδρανή (από το Σκάμανδρος), που απηχούσαν ονόματα της παλιάς βυζαντινής κοινωνίας¹².

3. Ας έλθουμε τώρα σ' ένα άλλο ακόμη ερώτημα, που έμεινε αναπάντητο. Πότε εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι Τούρκοι στο νησί; Είναι δύσκολο βέβαια να ορίσουμε ακριβώς τον εποικισμό τους. Πάντως νομίζω ότι το γεγονός αυτό θα σημειώθηκε κατά τα τέλη του 15ου αι. - αρχές 16ου, ασφαλώς μετά τη λήξη των μακροχρόνιων βενετοτουρκικών συγκρούσεων στο Αιγαίο μεταξύ 1457-1479, ίσως στις αρχές του 16ου, επί Σελίμ Α' (1512-1520) και Σουλεϊμάν Α' (1520-1566), ατο απόγειο των τουρκικών κατακτήσεων. Οι νέοι έποικοι ήταν λίγοι με τον βοεβόδα και τον καδή και θα εγκαταστάθηκαν σε χωριστούς μαχαλάδες στα χωριά Θεολόγος και Μεγάλο Καζαβίτι¹³.

0 καθηγητής Orner Liitfi Barkan με βάση την απογραφή των χριστιανικών και μουσουλμανικών πληθυσμών της ελληνικής χερσονήσου που έγινε μεταξύ 1520-1538, επί Σουλεϊμάν Α' (1520-1566), δίνει τους εξής αριθμούς κατοίκων του λιβά (διοικητικής υποδιαίρεσης, επαρχίας) της Καλλίπολης₎ στον οποίο υπάγονταν και τα νησιά Ίμβρος, Θάσος και Λήμνος: μουσουλμανικές οικογένειες 5.001, χριστιανικές 3901 και εβραϊκές 23¹⁴. Αν τώρα λάβουμε υπόψη τη σπουδαιότητα της Καλλίπολης ως κέντρου ναυστάθμου των τουρκικών ναυτικών δυνάμεων και τη στρατηγική σημασία της Ίμβρου και Λήμνου, κατ' αντίθεση προς τη συνεχώς απειλούμενη από πειρατικές επιδρομές Θάσο, πρέπει να υποθέσουμε ότι από τις 5001 μουσουλμανικές οικογένειες του λιβά μικρός αριθμός θα πρέπει να είχε εγκατασταθεί στη Θάσο, στα απομονωμένα χωριά Θεολόγος και Μεγάλο Καζαβίτι. Και ο αριθμός αυτός θα έμεινε μικρός ή και θα έγινε μικρότερος, εφόσον διαρκής ήταν ο φόβος

__________________

12. Βλ. σχετικά τη μελέτη του Heinrich Moritz, Die Zunamen bei den byzantini-schen Historikern und Chronisten, Landshut, ά.έ., τ. 1 και 2 passim.

13. Βλ. Α. Ε. Bakalopoulos, Thasos, σ. 28, ελλην. έκο. στις σ. 37-38.

14. Βλ. Ν. Todorov, Η δημογραφική κατάσταση της βαλκανικής χερσονήσου κατά τη διάρκεια του 15ου και 16ου αι. (βουλγ. ), «Επετ. Φιλοσ. Σχολής Παν. Σόφιας» 53 (1959) 224-226, όπου και σχετικοί πίνακες.