Η θάσος τον Ιούλιο του 1917

Αποστόλου Ε. Βακαλοπούλου

29

έριξαν βόμβες με στόχο το πολεμικό, αλλ' αστόχησαν: η μια έπεσε σε απόσταση 50 μέτρων και έσκασε κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και η άλλη σε απόσταση 200-250 μέτρων, τις στιγμές που οι άνδρες του πολεμικού έπαιρναν το πρωινό τους. Άλλες βόμβες έριξαν τα αεροπλάνα από πολύ ψηλά, μακριά από οικισμούς, και απομακρύνθηκαν αποφεύγοντας τα πυρά ενός πολεμικού και των αντιαεροπορικών πυροβολούν, ενώ το πολεμικό «Buffle» έφθανε στον προορισμό του, στην πρωτεύουσα του νησιού, που ο Γάλλος συγγραφέας μας το εξυμνεί σε μια αρκετά μεγάλη παράγραφο για τις απαράμιλλες και αμόλυντες ομορφιές του^- «Η Θάσος, γράφει, είναι ένας πάρα πολύ ωραίος τόπος με τα πράσινα δέντρα του που φτάνουν ως την άκρη της θάλασσας, με τα βουνά της σκεπασμένα από χαλέπια πεύκη, ενώ στους πρόποδες τους οι παμπάλαιοι ελαιώνες σκεπάζουν τις πεδιάδες και τις μικρές κοιλάδες. Η θέση του Λιμένα είναι γοητευτική, και η ανατολή και η δύση του ηλίου καταυγάζουν τον τόπο. Πιο καλά εδώ παρά στη Θεσσαλονίκη, όπου ο Βαρδάρης κιτρινίζει κάπως το λιμάνι της με την ιλύ του, βλέπει κανείς, κάτω από ένα ολοκάθαρο ουρανό, γαλάζια νερά με μια διαύγεια καθρέφτη. Απέναντι από τον Λιμένα, σε σχήμα κανθάρου (είδος ψαριού), ένα νησάκι μήκους 1.500 μέτρων, η Θασοπούλα, έρημη και αρκετά απογυμνωμένη^- από πίσω της βρίσκεται η εχθρική ακτή (εννοεί τη βουλγαρική κατοχή της Ανατολικής Μακεδονίας) ... Η Θάσος βρίσκεται στη φυσική της κατάσταση. Δεν υπάρχει ένας αμαξιτός δρόμος στο νησί, αλλά μόνο ορεινά μονοπάτια, μάλλον απόκρημνα ! Η αμέλεια των διαδοχικών καθεστώτων που κυριάρχησαν στο νησί είναι ακατανόητη για τη δική μας δυτική νοοτροπία» (σ. 18).

Την εικόνα που είχε σχηματίσει τότε ο Γάλλος επισκέπτης, είχε την ευκαιρία να τη συμπληρώσει με τις θαυμάσιες εντυπώσεις που αποκόμισε από μια αξέχαστη εκδρομή που έκανε μέσα από τα δάση του νησιού με συντροφιά τον επιθεωρητή δασών, λοχαγό Coiney, καβάλα σ' ένα άλογο του τόπου, συνηθισμένο στους φοβερούς κατσικόδρομους και γκρεμούς. Γοητεύεται από το θαυμάσιο θέαμα που έχει κάθε στιγμή εμπρός του, από το πανόραμα της θάλασσας, των αντικρινών ακτών, των άσπρων ή γαλάζιων χωριών μέσα σε καταπράσινες κοιλάδες, από τον καταγάλανο ουρανό, τον λαμπερό ήλιο και από τα δασωμένα βουνά¹.

__________________

1. Ο Γάλλος αρχαιολόγος Emm. Miller, που είχε επισκεφθεί τη Θάσο στα 1864, οτο βιβλίο του «Le mont Athos. Vatopédi-L'île de Thasos, Paris 1889, μας δίνει ενδιαφέρουσες παρόμοιες εντυπώσεις του από μια περιήγηση του στο νησί. Στον Λιμένα, όπου φτάνει στις 2 Ιουνίου, τον υποδέχεται ο πρόεδρος της Παναγιάς, ασφαλώς ο τελευταίος μπας τσορμπατζής ή πρόεδρος της Θάσου Δημήτριος Χ"Κωνσταντινίδης, 1852-1874, (βλ. Α. Ε. Bakalopoulos, Thasos. Son histoire, son administration de 1453 à 1912, Paris 1953, σ. 190, ελλην. μετ., Ιστορία της Θάσου, Θεσσαλονίκη 1984, σ. 174),και ο φίλος του Miller Οικονομίδης, ο οποίος τον συνοδεύει στην αρχαιολογική περιήγηση που θέλει να κάνει. Ο πρόεδρος της Παναγιάς, αλλά ταυτόχρονα και ολόκληρης της Θάσου Δημ. Χ"Κωνσταντινίδης τον εφοδιάζει με εγκύκλια επιστολή του προς όλους τους προέδρους των χωριών της. Επισκέπτεται την Ποταμιά, αλλά ο δρόμος προς τον Θεολόγο με μουλάρια μέσω Αλυκής τον απελπίζει· «... Τί δρόμος. Τί απόκρημνα βουνά. Τί πέτρες, τί βράχοι. Πάντοτε ν' ανεβαίνεις και να ξανακατεβαίνεις, και αυτό να γίνεται σε δρόμους που να κάνουν και την κατσίκα ακόμη να το σκέπτεται!» (Miller, έ.α., σ. 182-184, 186, 188).