Η ελληνική επανάσταση του 1821

Κλείνοντας τον 1ο κύκλο της παρουσίασης της ελληνικής επανάστασης του 1821, θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε δύο πτυχές που έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην επιτυχή έναρξη της παλιγγενεσίας του έθνους.

Σούλι: Ποιος άραγε δεν άκουσε για αυτό τον τόσο απόμακρο, αλλά ιστορικό τόπο της Θεσπρωτίας. Οι Σουλιώτες κατοικούσαν σε 11 χωριά, ανάμεσα σε «υψηλούς και διαβόητους βράχους» (Κάλβος), με τα πιο γνωστά το Κούγκι και την Κιάφα. Ήταν χωρισμένοι σε 47 μεγάλες οικογένειες (φάρες), με σπουδαιότερες των Ζέρβα, Τζαβέλα, Δράκου, Δαγκλή, Μπότσαρη, Νίκα, και άλλων. Η ζωή τους θύμιζε κατά ένα τρόπο τους αρχαίους Σπαρτιάτες. Από μικροί γυμνάζονταν στα όπλα και δεν γνώριζαν τίποτε άλλο, παρά την τέχνη του πολέμου. Τιμωρούσαν με θάνατο, όσους παρέβαιναν τις συμφωνίες και τις ηθικές αρχές. Ήταν κανόνας απαράβατος η αντεκδίκηση (βεντέτα).

Συνεχίζοντας τον κύκλο φορέων και προσωπικοτήτων που έπαιξαν σημαίνοντα ρόλο στην προετοιμασία του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821. Οφείλουμε, να αναφερθούμε στην Φιλική Εταιρεία. Είναι σίγουρο ότι αν δεν δημιουργούνταν αυτή η οργάνωση, οι εξελίξεις για τον αγώνα θα ήταν διαφορετικές.

Τι ήταν η Φιλική Εταιρεία; Θα προσπαθήσουμε να δώσουμε κάποιες διευκρινήσεις. Ήταν μία μυστική οργάνωση που δημιουργήθηκε το 1814 ανήμερα στου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου) στην Οδησσό της Ρωσίας. Ο κυρίαρχος σκοπός της ήταν η προετοιμασία του ένοπλου αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία. Πρωτεργάτες της φιλικής Εταιρείας υπήρξαν οι Νικόλαος Σκουφάς, Αθανάσιος Τσακάλωφ, Εμμανουήλ Ξανθός και Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος. Για να μην αποκαλυφθεί, υιοθέτησε το οργανωτικό πρότυπο μυστικών εταιρειών, όπως οι καρμπονάροι. Τα υποψήφια μέλη δοκιμάζονταν για ένα διάστημα και στη συνέχεια εντάσσονταν στην οργάνωση. Ορκίζονταν πίστη και αφοσίωση στην εταιρεία και για τους παραβάτες η προβλεπόμενη τιμωρία ήταν ο θάνατος. Οι Φιλικοί χρησιμοποιούσαν ψευδώνυμα και επικοινωνούσαν με κρυπτογραφικό αλφάβητο.

Συνεχίζοντας το ταξίδι μας, στη γνώση της ελληνικής επανάστασης του 1821, θα προσπαθήσουμε να σκιαγραφήσουμε δύο ισχυρές προσωπικότητες, που έπαιξαν κυρίαρχο ρόλο στην προετοιμασία του αγώνα, ποτίζοντας με το αίμα τους το δέντρο της λευτεριάς.

Ο Κοσμάς ο Αιτωλός (ή πατρο Κοσμάς, 1714-1779), γεννήθηκε στην Ναυπακτία. Γράμματα έμαθε από τον ιεροδιάκονο Ανανία. Εντάχθηκε στην Αθωνιάδα σχολή υπό τη διεύθυνση του Ευγενίου Βούλγαρη. Συνέχισε ως μοναχός στην Ι. Μ. Φιλοθέου στο Άγιο Όρος, για 17 έτη περίπου. Στο περιβόλι της Παναγίας, μας πληροφορεί ο ίδιος, πως έλαβε μεγάλο μέρος της μόρφωσής του, αφού εκεί εδιδάχθηκε «πολλών λογιών γράμματα, εβραϊκά, τούρκικα, φράγκικα και από όλα τα έθνη». Για την γενικότερη μόρφωσή του, μας αναφέρει, πως «έφθειρα την ζωήν μου εις την σπουδήν σαράντα-πενήντα χρόνους, εγώ εδιάβασα και περί ιερέων και περί αθέων και περί αιρετικών, τα βάθη της σοφίας ερεύνησα».

Φέτος κλείνουμε 200 έτη από την ευλογημένη στιγμή που ο έλληνας και η κάθε ελληνίδα αποφάσισαν, να πάρουν στα χέρια τους την ζωή τους. Αποφάσισαν να σηκωθούν από τους τότε «καναπέδες» για να κερδίσουν την ελευθερία τους. Κατάφεραν να ανακτήσουν την αξιοπρέπειά τους, κόντρα στα τότε διευθυντήρια της «τριμερούς» (σημερινή G7), που είχαν προαποφασίσει για εμάς, δίχως εμάς.

Δεν φτάσαμε τυχαία σε αυτή την εξέλιξη. Δώδεκα μεγάλες επαναστάσεις μετράει το γένος μας, ως τον Μάρτιο του 1821, όταν σημαίνει η χαρμόσυνη καμπάνα για την Παλιγενεσία. Στην Μακεδονία ο Νικοτσαράς, οι αμαρτωλοί και οι Κλέφτες στην Ήπειρο, οι Λαζαίοι και οι Βλαχάδες στα Χάσια και τον Όλυμπο, στον Μοριά ο Κολοκοτρώνης και η σφαγή με την εξέγερση του Ορλόφ. Ο παπά-Δημήτρης από την Σαμαρίνα, μαθητής του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, ρίχνεται στον αγώνα. Παλεύει, πολεμά, συλλαμβάνεται από τον Αλή πασά. Βασανίζεται φρικτά, κρεμιέται ανάποδα πάνω σε πυρά… Στο τέλος κτίζεται ζωντανός σε τοίχο και παραδίδει το πνεύμα του, μετά από μαρτύριο δέκα ημερών. Πάνω από τριάντα πρόγονοι του Θόδωρου Κολοκοτρώνη έδωσαν την ζωή τους για να ξεπηδήσει ο μικροκαμωμένος Θοδωρής και να οδηγήσει την πατρίδα μας στην λευτεριά.